Czy kolor białek naszych oczu może mieć związek ze zdolnością do współpracy? Anna Szala z naszego Centrum Badań nad Ewolucją Języka obecnie bada to zagadnienie we współpracy z naukowcami z Uniwersytetów w Lejdzie, Oakland oraz Wiedniu, a także przy pomocy zwierząt z toruńskiego zoo. Doktor Juan Olvido przygotował krótki opis projektu

Przez bardzo długi czas ludzkie oczy były uważane za wyjątkowe, przede wszystkim dlatego, że nasze twardówki (biała część oka) są niemal pozbawione pigmentu. Dla porównania, szympansy – nasi najbliżsi ewolucyjni krewni – mają ciemne oczy z dużą ilością pigmentu. Wiele badań sugeruje, że może mieć to związek z ewolucyjnym wykształcaniem się tolerancji na innych przedstawicieli naszego gatunku. Tezę o unikalności ludzkich oczu podważyło niedawno odkrycie równie – a czasem nawet bardziej – pozbawionych pigmentu niż nasze twardówek u marmozet. Marmozety są znane z bycia bardzo kooperatywnymi. Formują silnie zżyte grupy, w których wszyscy członkowie pomagają w opiece nad młodymi. Na tej podstawie niektórzy badacze podejrzewają, że utrata pigmentu w twardówce może być sygnałem łagodności lub zmniejszonej agresji. W rzeczy samej, Centrum Badań nad Ewolucją Języka, które organizuje również niniejsze badanie, obecnie sprawdza czy ludzie postrzegają osoby z jaśniejszymi twardówkami jako mniej agresywne.

Mogą jednak istnieć inne przyczyny postrzegania depigmentacji twardówki jako sygnału braku agresji u ludzi. Jesteśmy na tyle przyzwyczajeni do pozbawionych pigmentu oczu, że jakiekolwiek inne wyglądają dziwnie i niekomfortowo. Aby się o tym przekonać wystarczy porównać pierwszą, czarno-białą wersję Myszki Miki z tymi bardziej współczesnymi. Kolejnym czynnikiem są kulturowe konotacje poszczególnych kolorów, które niekoniecznie muszą być związane z biologią. Badania na innych zwierzętach pozwoliłyby nam położyć kres tym niepewnościom i pomóc zrozumieć czy zależność pomiędzy depigmentacją twardówki a agresją ma biologiczne korzenie.

W Ogrodzie Zoobotanicznym w Toruniu żyje rodzina marmozet pigmejek, które idealnie nadają się do sprawdzenia, czy postrzegają oczy z pozbawionymi pigmentu twardówkami jako mniej agresywne. By tego dokonać, pokazujemy im filmiki z rzeczami, które naszym zdaniem mogą uznać za interesujące – głównie ich ulubione jedzenie i kolorowe klipy. Kiedy marmozeta podejdzie przyjrzeć się filmikowi, szybko zmieniamy je na zdjęcie innej pigmejki. Te zdjęcia zostały zmodyfikowane aby pokazywać tego samego osobnika, ale z ciemnymi twardówkami, jasnymi twardówkami, lub z zamkniętymi oczyma, zależnie od grupy. Jeżeli depigmentacja twardówki faktycznie jest sygnałem zmniejszonej agresji, spodziewamy się, że pigmejki będą mniej spłoszone i będą wykonywać mniej gestów i wokalizacji gdy pokażemy im zdjęcia z jaśniejszą twardówką.