Zespół PAST

PAST – Past Environment, Societies and Cultures – Multidisciplinary Perspective

Zespół Past składa się z badaczy Instytutu Archeologii UMK. Prowadzą oni multidyscyplinarne studia dotyczące wszystkich epok od paleolitu po czasy nowożytne, badając zjawiska społeczno-kulturowe (magię, obrzędy, religię, gospodarkę), społeczno-przyrodnicze (eksploatacja zasobów fauny i roślin, migracje, zmiany w środowisku przyrodniczym, wymieranie gatunków) i technologiczne (wytwarzanie przedmiotów, eksploatacja i przetwarzanie surowców).

Szczegółowe zakresy badawcze dotyczą:

• funkcjonowania grup społecznych w środowisku przyrodniczym starszej, środkowej i młodszej epoki kamienia;
• historii Słowian, ich religii, początków państwa, kontaktów z ludami skandynawskimi i nadbałtyckimi,
• wpływu rozwoju grup społecznych na zmienność zbiorowisk roślinnych w antropocenie;
• znaczenia zwierząt i roślin w historii społecznej;
• społecznych i przyrodniczych uwarunkowań w zakresie pozyskiwania i przetwarzania surowców organicznych i nieorganicznych;
• struktury funkcjonalnej i przestrzennej osadnictwa grup ludzkich w kontekście czynników przyrodniczych i kulturowych.

Badania są realizowane poprzez archeologię terenową (wykopaliska – pozyskiwanie źródeł), archeologię laboratoryjną, archeozoologię, archeobotanikę, traseologię i archeologię eksperymentalną oraz badania biomolekularne (analizy genetyczne, izotopowe, biochemiczne i geochemiczne).

Kierownik: Prof. dr hab. inż. Daniel Makowiecki (czyt. Kierownicy Zespołów)

Członkowie:

1. Prof. dr hab. Wojciech Chudziak (wojchud@umk.pl)

Google Scholar, Research Gate

Zainteresowania badawcze:

• archeologia historyczna;
• archeologia podwodna;
• wczesne średniowiecze;
• Słowiańszczyzna Zachodnia;
• Pomorze i ziemia lubuska;
• kontakty słowiańsko-skandynawskie;
• osadnictwo;
• obrządek pogrzebowy;
• ceramika naczyniowa;
• srebrne depozyty.

Osiągnięcia naukowe:

• w sumie ponad 200 publikacji, w tym sześć monografii (trzy współautorskie), redaktor serii Mons Sanctii Laurentis (wydawnictwo UMK);
• kierowanie licznymi grantami KBN, NCN oraz NPRH (m.in. Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Kałdusie – chełmiński sedes regni principales,  Człowiek na Pograniczu – Systemy komunikacji interregionalnej i ich infrastruktura transferowa na Niżu Polskim we wczesnym średniowieczu;
• kierowanie lub koordynacja merytoryczna interdyscyplinarnych prac badawczych na grodziskach w Gronowie, Jedwabnie, Napolu, Bydgoszczy, Kałdusie (ziemia chełmińska i okolice) oraz na wyspach w Żółtym (Pomorze), Nowym Dworku, Lubniewicach, Przełazach i Chycinie (ziemia lubuska);
• członek Komitetu Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN, przewodniczący Komisji Archeologicznej ICOMOS; Dyrektor Uniwersyteckiego Centrum Archeologii Średniowiecza i Nowożytności.

Zainteresowania poza uniwersytetem: historia i kultura świata śródziemnomorskiego, sport i zwierzęta

2. Dr hab. Agnieszka M. Noryśkiewicz (agnieszka.noryskiewicz@umk.pl, anorys@umk.pl)

Google Scholar, Research Gate, ORCID
Professor in Nicolaus Copernicus University, Department of History, Institute of Archeology, Department of Environmental Archaeology and Human Paleoecology;

Zainteresowania badawcze:
• roślinność holocenu i późnych zlodowaceń (badania paleoekologiczne – głównie metodą analizy pyłków);
• relacje człowiek-środowisko w okresie prehistorii;
• zmiany roślinności i klimatu w centralnej oraz północnej Polsce w okresie późnych zlodowaceń i holocenu
• interpretacja diagramów skamieniałości pyłków przy pomocy interakcji pomiedzy roślinnością a pyłkami (coroczne monitorowanie pyłków)
• zwyczaje pogrzebowe w badaniach archeobotanicznych
•skład botaniczny uli pszczelich (melissopalinologia)

Osiągnięcia naukowe:
• autorka lub współautorka ponad 150 publikacji;
• członkini Polish Botanical Society; Centre for Climate Change Research; Pollen Monitoring Programme; Stowarzyszenia Archeologii Środowiskowej (Association of Environmental Archeology); Towarzystwa Przyjaciół Dolnej Wisły (Lower Vistula River Friends Society)
• uczestniczka projektu LAPBIAT2 (Lapland Atmosphere-Biosphere Facility) – 2002
• laureatka stypendium Fundacji na rzecz Nauki Polskiej – 2003
• uczestniczka interdyscyplinarnego i międzynarodowego projektu ICLEA – Virtual Institute for Integrated Climate and Landscape Evolution Analyses
• uczestniczka projektu badawczego “The dynamics of Late Glacial and Holocene vegetation changes in the light of isopollen maps”, zwieńczonego publikacją: Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps, ed. by M. Ralska-Jasiewiczowa, M. Latałowa, K. Wasylikowa, K. Tobolski, E. Madeyska, H. E. Wright Jr., Ch. Turner.
•uczestniczka projektu badawczego “Historical atlas of Polish towns”, I cooperated in cartographic elaboration of the successive sheets for the atlas ed. By A. Czacharowski, R. Czaja (Malbork , Świecie, Braniewo, Włocławek)
• Do najważniejszych osiągnięć naukowych należy monografia na temat historii roślinności i osadnictwa na terenie Ziemi Chełmińskiej w późnym Holocenie

Hobby: podróże, natura

3. Dr hab. Grzegorz Osipowicz, prof. UMK (grezegor@umk.pl)

ORCID, Google Scholar, Research Gate

Zainteresowania badawcze:

• badania nad technologią i sposobem użytkowania prehistorycznych wytworów z surowców kamiennych i organicznych, studia z zakresu archeologii eksperymentalnej oraz szeroko rozumianej problematyki środkowej epoki kamienia;
• metodyka badań traseologicznych oraz badania interdyscyplinarne w archeologii;
• studia nad możliwościami interpretacji funkcji i organizacji przestrzennej obozowisk paleolitycznych i mezolitycznych;

Osiągnięcia naukowe:

• Autor czterech książek (w tym jedna redakcja naukowa) oraz ponad sześćdziesięciu artykułów naukowych (nie wliczając publikacji w książkach abstraktów).
• Lider zespołu priorytetowego uczelni „Team for Traceology and Residue Studies” wspieranego w ramach ID-UB w latach 2020-2022
• Kierownik trzech projektów finansowanych ze środków zewnętrznych, w tym grantów MNiSW oraz NCN w Krakowie. Projekt realizowany obecnie: „Społeczności mezolityczne Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego – życie codzienne, mobilność, kontakty zewnętrzne oraz relacje ze środowiskiem naturalnym [Mesolithic Communities of the Chełmno-Dobrzyń Lakeland – daily life, mobility, external contacts and relationships with the environment]” Projekt finansowany ze środków NCN (grant nr. 2016/23/B/HS3/00689);
• Wykonawca w wielu grantach o zasięgu ogólnopolskim jak i międzynarodowym, m.in. „Neolithisation of Costal Lithuania” finansowanego przez Research Council of Lithuania (grant no.: VP1-3.1-ŠMM-07-K-03-021);
• Laureat kilku nagród Rektora UMK za osiągnięcia w dziedzinie naukowo-badawczej oraz organizacyjnej;
• Kooperacja międzynarodowa, m.in. z dr Gytisem Piličiauskasem z Archaeology Department, Lithuanian Institute of History i z dr Giedrė Piličiauskienė z Vilnius University, Departament of Archaeology (Lithuania) w zakresie badań traseologicznych wytworów kościanych oraz kamiennych pochodzących z najważniejszych stanowisk litewskich datowanych na epokę kamienia (np. Šventoji, Žemaitiške, Nida, Kaltanėnai);
• Członek takich organizacji międzynarodowych jak: The Association of Archaeological Wear and Residue Analysts (AWRANA), The International Council for Archaeozoology (ICAZ) – Worked Bone Research Group (WBRG), European Association of Archaeologists (EAA), EXARC;
• Opiekun Koła Eksperymentalnej Archeologii Pradziejowej działającego w Instytucie Archeologii UMK.

Zainteresowania poza uniwersytetem: samochody terenowe, podróże, ochrona środowiska

4. Dr Magdalena Krajcarz (magkrajcarz@umk.pl)

ORCID, Google Scholar, Research Gate

Zainteresowania badawcze:

• archeozoologia;
• paleoekologia;
• tafonomia późno plejstoceńskich i holoceńskich zespołów fauny kopalnej;
• w swoich badaniach łączy klasyczne metody analiz szczątków ssaków oraz metody biomolekularne, w szczególności analizy stabilnych izotopów.

Osiągnięcia naukowe:

• obecnie realizuje projekt badawczy finansowany przez Narodowe Centrum Nauki, dotyczący wpływu człowieka na zmiany w ekologii małych ssaków drapieżnych na przestrzeni ostatnich 10 000 lat;
• członkini ekspedycji archeologicznych prowadzących badania na paleolitycznych stanowiskach jaskiniowych w Polsce, Rosji i Kirgistanie.
• najważniejsze osiągnięcia naukowe dotyczą poznania najwcześniejszej historii kota domowego w Europie Środkowej. Prace prowadzone są w interdyscyplinarnym zespole, skupiającym oprócz archeologów również genetyków i geochemików. Szczególne znaczenie ma odkrycie najstarszych w Polsce szczątków kotów, datowanych na okres neolitu. Odkrycie to przesunęło czas pojawienia się kotów w tym rejonie o 3 000 lat wstecz w stosunku do dotychczasowego stanu wiedzy i wyznaczyło nowe kierunki badań w zakresie historii udomowienia kota.

Zainteresowania poza uniwersytetem: podróże, literatura fantastyczna i fotografia przyrodnicza.

5. Dr Magdalena Sudoł-Procyk (sudol@umk.pl)

ORCID, Research Gate

Zainteresowania badawcze:

• archeologia paleolitu i mezolitu Polski, ze szczególnym uwzględnieniem rejonu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej;
• osadnictwo paleolityczne i mezolityczne na Jurze Polskiej;
• paleolityczne wyroby krzemienne w oparciu o nowoczesne metody badawcze;
• archeologia jaskiń w szerokim, interdyscyplinarnym ujęciu;
• badania nad użytkowaniem i dystrybucją surowców krzemionkowych.

Osiągnięcia naukowe:

• najważniejszym osiągnięciem naukowym jest odkrycie unikatowego kompleksu stanowisk schyłkowopaleolitycznych w mikroregionie Doliny Udorki, związanych z eksploatacją oraz obróbką tzw. krzemienia czekoladowego. Badania w istotny sposób poszerzyły wiedzę o osadnictwie i wykorzystaniu zasobów środowiskowych u schyłku plejstocenu na obszarze środkowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Odkrycie nieznanych wcześniej kopalni krzemienia czekoladowego, wyznacza nowe perspektywy badawcze w zakresie dystrybucji surowców krzemiennych w epoce kamienia Europy Środkowej.
• Zrealizowała dwa projekty badawcze finansowane przez Narodowe Centrum Nauki, a obecnie rozpoczyna kolejny 5-letni projekt, dotyczący pozyskiwania, użytkowania i dystrybucji krzemienia czekoladowego z Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Zainteresowania poza uniwersytetem: podróże i spędzanie wolnego czasu z rodziną

Badacze wizytujący:

Svetlana Shnaider, PhD
Siberian Branch of the Russian Academy of Sciences (Październik 2020 – Grudzień 2020)